DRONTEN - Asha Kaats maakte in december 2015 een eind aan haar leven. Ze was nog maar 21 jaar. Haar ouders hebben een monument ingericht op de plek des onheils: aan het spoor in Dronten. Die plek roept echter nare beelden op en dus zijn de nabestaanden blij met het nieuwe Monument voor het Overleden Kind op begraafplaats De Wissel. „Dat is een mooie plek waar we haar kunnen herdenken.” Het naamplaatje van Asha voor op de gedenkplaats ligt al klaar.
Waarom een artikel over de dramatische geschiedenis van Asha? Omdat het vorige maand allemaal werd opgerakeld door een opmerking van scheidend burgemeester Aat de Jonge.
Vader Raymond en moeder Helma Kaats besloten hun verhaal te doen. Niet om hun gelijk te halen tegenover de burgemeester, maar vooral omdat ze er anderen mee hopen te helpen. „Al is er maar één die dit leest en die ermee geholpen wordt of die de juiste hulp krijgt”, zegt Raymond.
Een vrolijk meisje
Het gesprek vindt plaats in de woonkamer van hun eengezinswoning in Dronten-west. Er hangen foto’s aan de muur van hoe ze zich Asha het liefst herinneren: „Een vrolijk meisje, altijd bereid om een ander te helpen.”
Hoe heeft het dan toch mis kunnen gaan? Raymond en Helma leggen uit dat Asha is geboren als jongen en transgender was. Dat was echter niet het probleem, het probleem was dat ze werd gepest op het Deltion College in Zwolle. Asha wenste dat niet lijdzaam te ondergaan. Ze kwam op voor zichzelf en voor medestudenten die ook werden gepest.
Pestkop
Acht jaar geleden escaleerde dat en werd ze door één van de pestkoppen mishandeld. De dader werd strafrechtelijk vervolgd, maar mocht gewoon terugkeren op school. Voor Asha was weinig aandacht. Ze veranderde, durfde niet meer naar school. Ze werd een bang, in zichzelf gekeerd meisje.
Wat volgde was een schier eindeloze tocht van Asha en haar ouders langs hulpverleningsinstanties. Waar ze ook aanklopten en met wie ze ook spraken, nergens kregen ze de zorg die Asha nodig had. „Ze is aan het puberen”, kregen de ouders bijvoorbeeld te horen.
Gemeente Dronten
In de periode dat ze overal bot vingen, ging de verantwoordelijkheid voor de zorg over naar de gemeente Dronten. De ervaringen van de familie Kaats met de gemeente zijn - zacht gezegd - niet positief.
Het dieptepunt werd bereikt toen Asha haar moeder fysiek bedreigde. Helma en Raymond gingen in conclaaf met de politie. Daar kregen ze te horen dat er niets anders restte dan aangifte doen. Alleen dan zou de hulpverlening op gang komen.
Uit huis gezet
Het tegenovergestelde gebeurde: Asha kreeg geen hulp, maar werd zonder pardon het huis uitgezet, moest zichzelf maar zien te redden. De burgemeester legde een huisverbod op. Haar ouders kregen te horen dat ze geen contact met haar mochten opnemen: „Dan zouden we het risico lopen op een gevangenisstraf.”
Helma en Raymond schrokken toen bleek dat Asha volledig aan haar lot werd overgelaten. Ze maakten zich zorgen, vooral tijdens een hartverscheurende confrontatie. „Ik laat mijn kind niet kapotmaken!”, riep haar moeder. Na allerlei procedures en emotionele gesprekken mocht hun dochter eindelijk terugkeren in het ouderlijk huis. „Zwaar getraumatiseerd”, aldus Helma, die de gemeente aansprakelijk stelde.
Nieuwe tegenslagen
Er volgden nieuwe tegenslagen, bijvoorbeeld toen ze verplicht aan het werk moest bij IMpact: „Schroeven in doosjes doen. Daar raakte ze psychisch nog zwaarder in de problemen. En ook daar werd haar roep om hulp genegeerd. Als ze bloedde vanwege zelfverminkingen was zelfs een pleister te veel gevraagd.”
In oktober 2015 leek alles plotseling ten goede te keren. Asha kreeg te horen dat ze in aanmerking kwam voor beschermd wonen, compleet met een behandelplan. „Ze was blij dat alles eindelijk een beetje op de rails kwam”, herinneren haar ouders zich.
Juist op het moment dat Asha opfleurde, werden alle toezeggingen opeens weer ingetrokken. Met die tegenvaller kon ze niet leven. Steeds vaker trok Asha zich terug op haar zolderkamer. Het gebeurde dat ze dagenlang niets at. „Je moet hard voor haar zijn, kregen we dan te horen.”
Dramatische beslissing
Op 12 december 2015 nam Asha haar dramatische beslissing. Uit een reconstructie van Helma en Raymond blijkt dat ze haar afscheid punctueel had voorbereid. Niemand mocht de dupe worden, ook de machinist niet of de mensen die haar zouden vinden.
Toen de politie voor de deur stond om het slechte nieuws te vertellen, was Helma in de vaste veronderstelling dat Asha op haar zolderkamer was. Nog steeds krijgen de emoties de overhand als ze terugdenkt aan het moment dat tot haar doordrong wat er werkelijk was gebeurd.
Troost en inspiratiebron
Bij de identificatie zagen Helma en Raymond een gelaatsuitdrukking die ze al lang niet meer bij Asha hadden gezien: „De angst en de pijn waren uit haar gezicht verdwenen.” Het geeft hen enige rust, evenals de wetenschap dat Asha van achter de PC op haar zolderkamer een troost en inspiratiebron is geweest voor heel veel lotgenoten.
„Je kunt van het internet en de social media zeggen wat je wilt, er komt ook goeds uit voort”, beseft Raymond, „Na haar dood kregen we berichten uit de hele wereld van jongeren die via het internet met Asha hadden gesproken. Iemand die dankzij Asha weer aan het studeren was gegaan, een ander die door Asha weer hoop had gekregen. Uit Brazilië, uit Japan, overal kwamen die berichten vandaan. Dat heeft ons veel troost gegeven.”
Burgemeester
Troost kwam er niet vanuit het gemeentehuis. Op tafel liggen twee ordners met brieven en dossierstukken. De gemeente Dronten loopt daar als een rode draad doorheen. Als klap op de vuurpijl kwam daarop het afscheidsinterview met burgemeester Aat de Jonge in deze krant.
„De dieptepunten zijn de ongelukken die je meemaakt”, zei De Jonge over 14 jaar burgemeesterschap in Dronten, „Een meisje voor de trein… We proberen op alle mogelijke manieren van alles te doen in het sociaal domein, maar zo’n meisje hebben we gemist, die is ons ontglipt, die kenden we misschien niet.”
Zij was hun pilot
Vooral die laatste opmerking van de burgemeester sneed bij Raymond en Helma recht door het hart. Want in het sociaal domein van de gemeente Dronten hebben ze Asha héél goed gekend. „Zij was hun pilot toen de zorg in 2015 naar de gemeente werd overgedragen”, zegt Helma.
De uitspraken van de burgemeester zorgden ervoor dat alles weer naar boven kwam. Het doet de ouders pijn. „Want wat hij zegt is niet waar”, roept Raymond, „Als hij er iets aan had toegevoegd, was het anders geweest. Bijvoorbeeld een oproep aan ouders en hulpverleners om de hulproep van kinderen serieus te nemen. Maar het enige wat hij nu doet, is oprakelen van wat er is gebeurd. Wat heeft dat voor zin?”
Opheldering
Na de zelfmoord hebben ze tot twee keer toe aan tafel gezeten bij de burgemeester om opheldering te krijgen over hoe het zo dramatisch mis heeft kunnen gaan. „Wat wilt u van ons?”, zou de burgemeester hebben gevraagd. „Wij hebben allemaal schuld aan de dood van Asha, ook u als ouders!”
Die opmerking heeft Helma gekwetst. „We waren niet uit op een schadevergoeding. Wat wij willen is dat een volgend kind dat bij de gemeente aanklopt serieus wordt genomen, dat het niet wordt afgedaan met: ze is aan het puberen.” Dat de burgemeester aan het eind van het tweede gesprek - toen de ouders er nadrukkelijk naar vroegen - voorzichtig excuses aanbood, was slechts een doekje voor het bloeden.
Wij weten beter
De ontkenning van de burgemeester heeft Helma en Raymond doen besluiten om hun verhaal te doen aan de krant. Wat hopen ze te bereiken? „Hoe vaak hebben we het wel niet gehoord: als ze zegt dat ze aan zelfmoord denkt, dan dòet ze het niet”, antwoordt Helma, „Wij weten inmiddels beter. Wat wij hopen is dat kinderen serieus worden genomen, dat hun roep om hulp wordt opgepakt door hulpverleners."
„Er mogen voor kinderen geen wachtlijsten zijn. Dat màg gewoon niet!”
