DRONTEN - De windplannen Blauw en Groen kunnen pas bouwen als de militaire radar in Nieuw-Milligen (bij Apeldoorn) is verplaatst. Het is onzeker of dat op korte termijn lukt. Als vertraging van het radarplan inderdaad leidt tot oponthoud voor de windparken, dan lopen de windkoepels in het uiterste geval honderden miljoenen euro’s aan subsidie mis.
De nieuw te bouwen windmolens in de gemeente Dronten krijgen een tiphoogte van ver boven de 200 meter. Dat gaat niet samen met de militaire radar bij Apeldoorn, want hoogbouw verstoort de werking van deze radar. Mede daarom wil staatssecretaris Barbara Visser de radar verhuizen naar Herwijnen in de Betuwe.
Landsbelang
De regering vindt die radar van landsbelang. „Essentieel voor de bewaking van het Nederlands luchtruim”, aldus Visser. Ook de windparken zijn echter van landsbelang: „Voor het behalen van de doelstelling uit het Energieakkoord.”
Beide projecten vallen daarom onder de ‘rijkscoördinatieregeling’. Dit betekent dat het Rijk de regie in handen heeft en dat het landsbelang voorrang krijgt boven bijvoorbeeld het belang van omwonenden. In deze kwestie zit echter het landsbelang van het ene project het landsbelang van het andere project in de weg.
Bezwaren uit de buurt
Het is voor de staatssecretaris reden om haast te maken met de verplaatsing van de radar naar Herwijnen. Dat het er nog steeds niet van gekomen is, heeft vooral te maken met de bezwaren uit de omgeving. De hele gemeenteraad van West Betuwe heeft de hakken in het zand gezet en het dorpje zelf heeft een zeer vasthoudende actiegroep.
Tegenstanders in de Betuwe stellen dat het dorp de nadelige gevolgen van straling al meer dan genoeg heeft ervaren. Door radars van het KNMI, de luchtverkeersleiding en het scheepvaartverkeer op de Waal zou de spierziekte ALS in het dorp maar liefst 36 keer vaker voorkomen dan gemiddeld in Nederland.
Dodelijke ziekte
Die omwonenden hebben inmiddels een gewillig oor gevonden in Den Haag. Vlak voor het zomerreces heeft de Tweede Kamer een motie van Joël Voordewind (ChristenUnie) aangenomen. Hij gaf de staatssecretaris de opdracht om te onderzoeken wat het verband is tussen straling en de dodelijke ziekte ALS. De regering moet wachten met de bouw van de radar tot dat onderzoek klaar is.
De Kamer heeft de staatssecretaris bovendien opgedragen op zoek te gaan naar alternatieve locaties. Defensie noemt de gemeenten Molenlanden en Vijfheerenlanden als enige uitwijkmogelijkheden, maar de staatssecretaris ziet dat helemaal niet zitten. De grond van deze twee locaties is namelijk geen eigendom van het Rijk en daardoor duren de procedures daar sowieso anderhalf jaar langer dan voor Herwijnen.
Afwijzend
Wel heeft de Barbara Visser volgens het AD inmiddels een visje uitgegooid bij de beide gemeenten. Zij hebben afwijzend gereageerd. Mocht de Tweede Kamer de plannen voor Herwijnen definitief afkeuren, dan staat de staatssecretaris dus ook in Molenlanden of Vijfheerenlanden veel tegenwerking te wachten.
Het eerstvolgende ijkmoment is donderdag 10 september. Dan is er een briefing van de vaste Kamercommissie voor Defensie over de radarinstallatie Herwijnen. De actievoerders uit het dorp voeren daar het woord, evenals een aantal deskundigen op het gebied van straling. De staatssecretaris heeft zich voorgenomen om haar bevindingen over ALS in Herwijnen vóór 10 september naar de Tweede Kamer te sturen.
Op hete kolen
Die haast van Visser is verklaarbaar, want zij weet dat de windplannen Blauw en Groen op hete kolen zitten. Beide windparken krijgen vele miljoenen aan subsidie. Bij Windplan Blauw gaat dat bijvoorbeeld om meer dan 800 miljoen euro. Ze krijgen dat geld alleen, als de parken zijn gerealiseerd binnen vier jaar na de subsidie-toezegging. De staatssecretaris schreef in februari al aan de Tweede Kamer dat ze probeert te voorkomen dat de windmolenparken hun subsidies mislopen: „Daar wil ik alles aan doen.”
De initiatiefnemers van Windplan Blauw schreven twee maanden geleden nog optimistisch in een persbericht: „De bouw start in 2021 en oplevering is naar verwachting begin 2023.” Ondertussen zitten zij echter samen met hun collega’s van Windkoepel Groen in de wachtkamer. Na 10 september weten zij wellicht meer.
Windplan Groen en Blauw
Bronnen
- Locatie Herwijnen voor militair radarstation. (speciale website Ministerie van Defensie)
- Brief van de staatssecretaris van Defensie. (16 september 2019)
- Verplaatsing Defensieradar. (windplanblauw.nl, 19 september 2019)
- Eerst militaire radar, dan pas Windplan Groen en Blauw: „Essentieel voor bewaking luchtruim.” (DeDrontenaar.nl, 19 september 2019)
- Inpassingsplan Windplan Groen. (Rijksoverheid, 9 oktober 2019)
- Locatieonderzoek zuidelijke SMART-L radar. (Rijksvastgoedbedrijf, 4 februari 2020)
- Lijst van vragen en antwoorden over onderzoeken in het kader van de Rijkscoördinatieregeling voor de radar in Herwijnen. (tweedekamer.nl, 20 mei 2020)
- Moties Tweede-kamerlid Joël Voordewind - ChristenUnie. (Twitter, 11 juni 2020)
- Staatssecretaris peilde bij Vijfheerenlanden en Molenlanden of militaire radar daar kans maakt. (AD, 12 juni 2020)
- Vijfheerenlanden en Molenlanden reageren op suggestie om militaire radar in hun polders te zetten. (AD, 18 juni 2020)
- Het dorp Herwijnen vecht tegen (de radar van) Defensie – en wint de eerste slag. (De Volkskrant, 21 juli 2020)
- Aankondiging technische briefing vaste kamercommissie op 10 september 2020. (tweedekamer.nl)
