DRONTEN - „Als je niet opstaat tegen onrecht, dan moet je hier in de kerk ook maar niet komen zingen.” Zo vertaalt Harry Vahl, voorzitter van Protestantse Gemeente in Dronten, de tekst die sinds kort een prominente plaats heeft in kerkcentrum De Ark. Extra bijzonder is het feit dat de woorden op een kunstwerk staan, gemaakt door een inwoner van Dronten: Herman Maatman. En misschien is het ook wel veelzeggend dat Herman katholiek is…
Herman Maatman is 88 jaar. Hij was nog maar een kind toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Toch heeft die gebeurtenis diepe indruk op hem gemaakt. „Vooral de angst in de ogen van een Joodse jongen die bij ons op school zat.”
Doorvertellen
Na de oorlog kwam het allemaal weer naar boven toen hij in Enschede een tentoonstelling van een Joodse kunstenaar bezocht. Het kwam dusdanig binnen, dat hij zich ging verdiepen in hoe hij de gebeurtenissen rond de Joden in de oorlog zou kunnen weergeven in zijn kunstwerken: „Want ik wil het verhaal van de oorlog doorvertellen aan de mensen die het niet hebben meegemaakt.”
Maatman is gediplomeerd lithograaf. Hij was tekenleraar en werkte bij het Grafisch Lyceum. Daarnaast had hij zijn eigen grafisch adviesbureau: „Ongeacht of ik nu een ontwerp maakte voor Hoogovens, voor het Bisdom of de huisstijl van een lokale sauna: ik verdiepte me ècht in de opdrachtgever.”
Die verdieping zocht hij ook in zijn vrije tijd, als hij schilderde of ruimtelijke objecten maakte. De laatste jaren verwees hij in zijn kunstwerken steeds vaker naar de oorlog. „Want als er bij Herman indrukken binnenkomen, dan groeien die in hem tot een schilderij dat hij mòet maken”, weet partner Mieke Hendriks.
Verzetsstrijder
Eén van zijn kunstwerken bevat een tekst van Dietrich Bonhoeffer, een vooraanstaand Duits kerkleider, theoloog en verzetsstrijder: „Nur wer für die Juden schreit, darf gregorianisch singen.” Het schilderij stond bij Herman en Mieke Hendriks doelloos in een hoekje.
„Eén van onze buren had het vaak over Bonhoeffer, omdat zijn teksten vaak terugkomen bij de Protestantse Gemeente”, aldus Mieke, „Wij zeiden: het schilderij staat hier toch maar en het is jammer dat niemand het ziet. Verkopen doen we het niet, want wij vinden het niet gepast om geld te verdienen met een werk met een dusdanige boodschap. Daarom hebben we aangeboden om het weg te geven.”
Onder de indruk
De buurman kaartte het aan bij zijn kerk, de Protestantse Gemeente in Dronten. Een delegatie van die kerk ging op de koffie bij Herman en toen ook de dominee onder de indruk was, werd afgesproken dat het kunstwerk een plek zou krijgen in De Ark.
Herman en Mieke hebben het vorige maand overgedragen tijdens de Winterfair. Ter gelegenheid van die overdracht was er ook een drukbezochte mini-expositie met enkele werken van Maatman. Op die manier probeerde de kerk meer bekendheid te geven aan de kunst van de Drontenaar.
Waarschuwing
Harry Vahl is in z’n sas met de nieuwe aanwinst van De Ark: „De betekenis van dit kunstwerk komt in een kerk als de onze heel goed tot zijn recht. Het is een waarschuwing tegen antisemitisme, maar het is eigenlijk breder: het is in z’n algemeenheid een oproep tegen onrecht. Als er onrecht is, mòet je daartegen in verzet komen.”
„Waar kan zo’n boodschap mooier hangen dan in een kerk waar de mensen geïnteresseerd zijn in juist deze theoloog? Wij zijn héél blij dat we dit mooie kunstwerk hebben gekregen van onze dorpsgenoot.”
Dat het een cadeau is van een kunstenaar uit de ‘concurrerende’ katholieke kerk, maakt het voor Vahl eigenlijk alleen maar extra aansprekend: „Zo zie je maar hoeveel we van elkaar kunnen leren en hoe we zaken samen kunnen beleven. Dat is gewoon prachtig mooi.”
